Categoriearchief: Vertalen

Alle blogs die over vertalen inhoudelijk gaan.

Piratenverhalen (Emilio Salgari)

Omdat ik de laatste hand leg aan mijn vertaling van De Zwarte Piraat van Emilio Salgari, leek het me leuk iets te vertellen over deze Italiaanse schrijver. Hij heeft een omvangrijk aantal boeken schreven waaronder veel piratenverhalen, maar hij is in Nederland vrij onbekend gebleven.

Emilio Salgari (Verona 1862 – Turijn 1911), zijn naam zegt maar weinigen iets. Misschien ken je wel de piraat Sandokan, de Tijger van Maleisië. Met  zijn vriend Yanez strijdt hij in de Zuid-Chinese Zee tegen vooral Nederlandse en Britse kolonisten.

Salgari schreef al zijn verhalen over verre, exotische oorden, hoewel hij zelf nooit een voet buiten Italië zette. Met ongebreideld veel fantasie schreef hij zijn verhalen. Piraten waren  een geliefd onderwerp. Naast zijn serie piratenverhalen over Sandokan, schreef hij de series De kapers van de Bermuda (I Corsari delle Bermude) en De kapers van de Caraïben (I Corsari delle Antille).

De zwarte piraat

In die laatste serie staat de Zwarte Piraat centraal, de schrik van de Spanjaarden wier galjoenen hij kaapte vanuit het piratenbolwerk Tortuga-eiland, een rotseiland in de buurt van Haïti. De Zwarte Piraat werkte in opdracht van de Engelsen en de Fransen.

In de boeken komen vaak elementen uit de werkelijkheid terug. Zo bestaat Tortuga-eiland dus echt en heet een van de beste vrienden van de Zwarte Piraat Olonnais. Olonnais was ook de bijnaam van Jean David Nau, een beruchte Franse piraat in het Caraïbisch gebied in de zeventiende eeuw. Salgari noemt hem echter Pietro Nau of Olonese.

Eeuwige roem?

Hoewel de Italiaanse filmproductie van Sandokan in Nederland beroemd werd, werden Salgari’s boeken dat niet. Zijn boeken leverden Salgari überhaupt niet veel op, ook niet in Italië, hoewel hij volgens zijn contracten met uitgevers maar liefst drie nieuwe boeken per jaar moest afleveren. Het werd hem te veel en in 1911 pleegde hij zelfmoord.

Hij schreef eerder aan een bevriend schrijver:

« La professione dello scrittore dovrebbe essere piena di soddisfazioni morali e materiali. … Debbo scrivere a tutto vapore cartelle su cartelle, e subito spedire agli editori, senza aver avuto il tempo di rileggere e correggere. »

‘Het schrijversleven zou vol moeten zijn van morele en materiële geneugten. … Maar ik schrijf op volle kracht vel na vel vol, en ik moet ze meteen opsturen naar de uitgevers, zonder tijd te hebben om ze zelfs maar na te lezen of te verbeteren.’

Dankzij uitgeverij De Wakkere Muis kunnen in elk geval Nederlandse kinderen kennismaken met het oeuvre van Emilio Salgari. In de serie Klassiekers verschenen Sandokan de piraat, Jolanda, dochter van de Zwarte Piraat en binnenkort dus ook het eerste deel van de Piraten van de Caraïben, De Zwarte Piraat. Gelukkig heb ik nog even tijd om mijn vertaling goed na te lezen en te verbeteren.

Scharrel eieren!

Witruimte van betekenis

Sinds kort heb ik een nieuwe telefoon. En daarop zit een nieuwe versie van Whatsapp. In Whatsapp typ ik regelmatig vreemde berichten naar mijn vrienden. ‘Oeps, autocorrectie gaat z’n eigen gang!’ moet ik er dan achteraan sturen. Maar in deze versie is er nog een probleem bijgekomen. Het programmaatje duldt geen samengestelde woorden die niet in zijn standaard vocabulaire zijn voorgeprogrammeerd!

Hockey training, spreek snelheid en software vertaling, corrigeert Whatsapp mij streng. Ben ik de enige die zich groen en geel ergert aan die spaties? Veel Nederlanders lijken er in elk geval – onder invloed van het Engels? – steeds meer de voorkeur aan te geven om samengestelde woorden uiteen te schrijven, met spaties dus, net als mijn telefoon.

Kijk maar eens in je keukenkastje. Je kocht waarschijnlijk vanille vla, hagel slag en scharrel eieren. Ach, wat maakt die spatie meer of minder nu uit, zul je misschien denken. Maar dat maakt in het Nederlands wel degelijk veel verschil! Zo’n witruimte heeft betekenis. Kijk maar eens naar de voorbeelden hieronder.

Verkeerd spatiegbruik

Albert Hein roept hier zijn klanten op zijn steelpannen vooral niet af te rekenen bij de kassa.

Douwe Egberts wil je behoeden voor een nat pak: ‘Laat staan dat lekke bekertje!’

In deze boekwinkel kun je boeken krijgen met 2 gratis stickers erop. En het kan nog mooier: tref je namelijk een boek met maar liefst 3 gratis stickers op de cover, dan krijg je het hele boek er voor niets bij!

De zuivel op dit schap hoeft niet bang te zijn dat het schap eerdaags bezwijkt. Het schap is blijkbaar van duurzaam materiaal gemaakt en daardoor lang houdbaar.

En ik weet niet precies hoeveel bezoekers er aanwezig waren bij het festijn waar deze blauwe doos bij de deur stond, maar ik waag ik te betwijfelen of ze er allemaal in pasten. Ik wed niet één!

De voorbeelden hierboven zijn natuurlijk vooral grappig, maar de vraag is of je erop zit te wachten dat je lezers spontaan in de lach schieten vanwege zulke spatiefouten. Of erger nog: niet begrijpen wat je bedoelt. Ook is niet moeilijk te bedenken dat spatiefouten gemakkelijk tot vertaalfouten kunnen leiden, wanneer een tekst vertaald moet worden.

Hoe maak je samenstellingen in het Italiaans?

In het Nederlands gaat het vooral mis bij lange woorden, samenstellingen waarin woorden allemaal aaneen geregen worden. Wist u dat het Italiaans dit soort lange samenstellingen niet kent? In het Italiaans bestaat een samenstelling hooguit uit twee woorddelen: twee zelfstandig naamwoorden (il fruttivendolo – de groentenman), een werkwoord en een zelfstandig naamwoord (il cavatappi – de flesopener), of een bijvoeglijk naamwoord of voorzetsel en een zelfstandig naamwoord (la terracottade terracotta, il sottosuolo – de ondergrond). Langere combinaties worden in het Italiaans aan elkaar geweven met behulp van een voorzetsel (en een lidwoord).

Zou de Italiaanse autocorrectie dan ook beter werken?

Misschien vind je het ook leuk om deze blogs te lezen:
Proofreading (1), 5 Tips om een goede vertaler te vindenLeesplezier met detectives

Italiaanse spreekwoorden vertalen

Ottobre: vino e cantina, da sera a mattina

Italiaanse spreekwoorden vertalen, wijnOktober is de wijnmaand. De druiven van het lopende jaar zijn geoogst, de jongste wijnen kunnen worden geproefd. Oktober, ‘t is al wijn en wijnkelder wat de klok slaat, van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat, volgens het spreekwoord in de titel.

In veel Italiaanse dorpen en wijnkelders zijn er in oktober wijn- en oogstfeesten. En dat de wijn zo belangrijk is, zie je ook terug in de taal. Er zijn tientallen Italiaanse spreekwoorden gezegden en uitdrukkingen die met wijn te maken hebben.

Spreekwoorden en gezegden hebben bijna altijd direct te maken met cultuur en leefwijze (ga maar eens na hoeveel wij er hebben die met de scheepvaart te maken hebben!). En dat maakt ze soms lastig te vertalen, omdat culturen van elkaar verschillen. Heel soms bestaan er in twee talen dezelfde spreekwoorden, gewoon met dezelfde woorden en dezelfde betekenis. Maar meestal niet. Als je geluk hebt, is dan het onderliggende concept wel bekend in beide taalgebieden en bestaat een alternatief dat – met andere woorden – toch hetzelfde betekent.

Il buon vino non ha bisogno di frascaIl buon vino non ha bisogno di frasche bijvoorbeeld: ‘Goede wijn behoeft geen krans’. Dit spreekwoord duidt op de verplichting aan herbergiers om een krans (in Italië een takje met blaadjes, la frasca) bij hun deur te hangen, als bewijs dat ze een vergunning – tegelijkertijd een soort keurmerk – hadden om wijn te schenken. Toen de verplichting om de krans of de frasca buiten te hangen verviel, bleven sommige herbergiers hem toch ophangen, om te laten zien dat bij hen de wijn goed was. Maar waar de wijn écht goed was, kwamen de gasten ook wel zonder de krans of de frasca.

Ook leuk om te zien is dat wij sommige dingen juist precies in een ander daglicht stellen als de Italianen:
La buona cantina fa il buon vino betekent letterlijk ‘Uit een goede wijnkelder komt goede wijn’. Gaan Nederlanders misschien eerder van het slechte van de mens uit, dat wij zeggen ’Kwaad voedsel, kwaad broedsel’?

We hadden geluk: dat was makkelijk, bovenstaande Italiaanse spreekwoorden vertalen. Maar wat te doen met Quando il vino s’è fatto aceto, non serve cambiare il rubinetto (Is de wijn azijn, dan heeft het geen zin het kraantje te vervangen). Wordt dat ‘Het is trekken aan een dood paard’, of ‘Het is water naar de zee dragen’? Dat voelt allebei toch net iets anders. Om niet te spreken van Il vino fa ballare i vecchi (Wijn laat de oudjes dansen). Ik zie een schilderij van Breughel voor me, maar een vertaling of Nederlands equivalent komt nog niet opdoemen.

Pieter-Brueghel-de-Jonge--The-Wedding-Dance-in-a-Barn-i4417

Nu ja, je kunt niet altijd alles hebben. Non si può avere la botte piena e la moglie ubriaca, Je kunt geen vol wijnvat hebben én een dronken vrouw …

William-Bouguereau-xx-Faun-and-Bacchante-xx-Private-collection

Geïnteresseerd in nog meer Italiaanse spreekwoorden over wijn? Kijk eens hier.

Wil je meer weten over vertalen of wil je iets laten vertalen? Neem contact met me op.

Misschien lees je ook graag deze blogs:
Vertaal jij dit even voor me …?,   Redactie of proofreading (1), Namen vertalen, Diploma vertalen

Een goede vertaler vinden, hoe pak ik dat aan?

5 tips: direct een goede vertaler vinden

 Zorg dat uw tekst af is

Het lijkt misschien een open deur, maar zorg dat uw tekst helemaal af is, ook de lay out. Als er tijdens of na het vertaalproces nog wijzigingen in moeten worden aangebracht, brengt dit extra vertaalkosten met zich mee, en dat is zonde. Lever bestanden zoveel mogelijk digitaal aan. Uw vertaler kan op die manier veel sneller werken. Ook de lay out waar u veel zorg aan heeft besteed, blijft zo behouden, foto’s blijven op hun plek, het lettertype wordt gehandhaafd, etc.

Een beëdigd vertaler voor officiële documenten

Wanneer u (in het buitenland) te maken krijgt met instanties, kan u gevraagd worden om de vertaling van een officieel document. Denk aan de vertaling van een uittreksel uit het huwelijksregister, de vertaling van een koopcontract, een diplomavertaling of de vertaling van een brief aan een advocaat. Kies dan voor een juridisch vertaler, bij voorkeur iemand die ook rechten heeft gestudeerd, of op zijn minst een specialisatiecursus in die richting heeft gedaan. Zo bent u er zeker van dat de juiste juridische termen worden gebruikt. Vaak moet dit soort stukken voorzien worden van een beëdiging. In het register van het Bureau BTV vindt u heel gemakkelijk een beëdigd vertaler voor de gewenste taal. Alleen vertalers die zijn ingeschreven in dit register mogen een beëdigde vertaling maken, zij hebben namelijk allemaal een eed afgelegd voor de Rechtbank en zijn in het bezit van een verklaring omtrent het gedrag. Bovendien doen zij aan permanente bijscholing op hun vakgebied.

Website: niet vertalen maar lokaliseren

Wanneer u zaken wilt gaan doen in het buitenland is het belangrijk dat uw website in dat land vindbaar is en een goede indruk maakt. Zorg daarom dat niet alleen alle relevante informatie op het zichtbare deel van uw website wordt vertaald, maar ook de SEO-teksten. Vergeet daarbij bijvoorbeeld de zoektermen en fototags niet! Zo is uw website ook in de andere taal goed vindbaar op google. Laat niet uw hele website klakkeloos vertalen, maar bekijk van tevoren goed welke informatie relevant is voor uw buitenlandse klanten en zorg dat eventuele lokaal getinte informatie wordt verwijderd of aangepast. Kies het liefst een vertaler die goed bekend is met de zakelijke gebruiken in het land waarmee u zaken wilt doen en laat u adviseren.

 Zoek een specialist

Een technische vertaling, medische vertaling, of op een ander specialistisch gebied? Zorg dat uw vertaler thuis is in uw vakgebied. Vakjargon zoek je niet even op via google. Een goede vertaler specialiseert zich daarom in een aantal onderwerpen en zorgt dat hij of zij daar alles vanaf weet. Er zijn vertalers op alle vakgebieden, van technisch tot literair, van vertalers in de agrarische sector tot kinderboekvertalers. Op zijn of haar website vindt u meestal wel een overzicht van de vakgebieden waarin de vertaler zich heeft gespecialiseerd.

 Publiceren? Laat uw tekst redigeren

Als uw vertaling gepubliceerd moet worden, bijvoorbeeld een productbrochure, een tijdschriftartikel of een boek, dan heeft uw vertaling speciale aandacht nodig. Behalve dat de inhoud correct vertaald moet worden, moet ook de boodschap goed overkomen. Stijl, toon, opbouw … alles moet kloppen. Vertalers die hier ervaring mee hebben, zijn vaak ook redacteur of copywriter. Zij vertalen uw tekst niet alleen, maar doen tegelijkertijd eindredactie. Voordat uw vertaling ter perse gaat, moet er nog een zetproefcontrole gedaan worden. Ook dat kunt u het beste laten doen door iemand die de taal van de vertaling perfect beheerst.

Meer tips nodig ? Neem contact op. Of vraag direct een offerte aan.

Misschien leest u ook graag deze blogs:
Vertaal jij dit even voor me …?,   Redactie of proofreading (1), Redactie of proofreading (2)

Diploma vertalen: drs of MA?

Diploma vertalen. Wat komt er bij kijken?

Ik had nieuwe visitekaartjes nodig. Niet dat de oude helemaal op waren, maar er moesten wat dingen anders. Ook de eeuwige vraag borrelde weer op: wel of geen titel voor mijn naam? En zo ja, welke titel? Drs. of MA?

Doctorandus of Master of Arts

Ik ben afgestudeerd volgens het ‘oude’ systeem in de Italiaanse taal- en letterkunde met specialisatie in de Vertaalwetenschap. Tegenwoordig heet dat bachelor en master. De opleiding en specialisatie zelf hebben trouwens ook andere namen gekregen. Namen van opleidingen en opleidingssystemen veranderen nu eenmaal van tijd tot tijd. Ach, je weet wel wat ik bedoel …

Je diploma correct vertaald

Onlangs hadden we met een aantal collega’s een bijeenkomst over diploma vertalen. We bespraken met elkaar voor welke uitdagingen we daarbij kwamen te staan. Want weet je eigenlijk echt wat ik bedoel?

Als je in het buitenland wilt gaan studeren, of in een ander land een baan wilt vinden, is het natuurlijk heel belangrijk dat je diploma’s heel precies vertaald worden. Je wilt je nieuwe opleiding of potentiële werkgever een zo goed mogelijk beeld geven van wat je in je mars hebt.

De opleidingssystemen van de meeste Europese landen lijken wel een beetje op elkaar en hebben opleidingen met soortgelijke namen. Makkelijk toch?
Nee, want daarin schuilt nu juist het gevaar dat je net iets anders zet, dan bedoeld. Laat je dus goed adviseren door iemand die er verstand van heeft.

Als je je bij een opleiding wilt inschrijven, zul je je diploma ook officieel moeten laten vertalen, door een beëdigd vertaler. Voor een werkgever hoeft dat niet altijd. Maar let er in elk geval op dat de vertaler weet hoe de opleidingssystemen in beide landen in elkaar zitten. Hij moet op de hoogte zijn van de laatste hervormingen en wat de belangrijkste wijzigingen waren. Hij moet weten wat de benamingen zijn van opleidingen, studiepunten, studielast en verschillende opleidingsactiviteiten. En natuurlijk moet hij thuis zijn in het specifieke taalgebruik dat in dit soort documenten wordt gebruikt. Alleen dan kan hij ervoor zorgen dat je diploma precies weergeeft, wat jij gestudeerd hebt. En dat is wat jij wilt.

Oh ja, ik heb  drs. op mijn kaartje gezet. Dat laat het beste zien in welke opzet ik mijn opleiding heb gevolgd.

Je diploma vertalen? Vraag een offerte aan.

Misschien lees je ook graag deze blogs:
Een huis kopen in Italië, Op vakantie in Umbrië, Zaken doen in Italië

Hoe kwam jij dit jaar in kerststemming?

Vertaling van kerstverhaal A Christmas Carol

Kerst zit er weer op, de kinderen weer naar school, binnenkort worden de dagen weer langer. Terugkijkend heb ik het gevoel dat het kerstfeest aan magie inboet. Ik leef er minder hoopvol naartoe, het gaat sneller voorbij en dan blijft enkel de rommel van de kerstboom, die op tijd aan straat moet liggen, over. Zou het de leeftijd zijn, dat ik Kerst de laatste jaren minder intens beleef?

Een Kerstverhaal - Geronimo Stilton

Een Kerstverhaal

Dit jaar was het toch anders. Al voor de Kerst kon ik beginnen met in de stemming komen. Ik begon namelijk aan de vertaling van A Christmas Carol, ofwel Canto di Natale, want ik vertaalde vanuit het Italiaans naar het Nederlands. Het betrof een Italiaanse bewerking door Geronimo Stilton, die door De Wakkere Muis in Nederland uitgegeven wordt (Kerst 2015). Aangezien ik warme jeugdherinneringen aan het verhaal heb, had ik er enorm veel zin in om met Charles Dickens in de kerststemming te komen.

Hoewel, in de stemming komen. Ik kwam er dus niet echt in. Natuurlijk, ik ken het verhaal goed, heb het origineel gelezen en meerdere filminterpretaties gezien. Maar allemaal lang geleden. En dat kerstgevoel was weggezakt. Hoe zat dat ook weer met delen, met vrolijk samen feesten en authentiek gezellig brandende kaarsjes. Ik vertaalde, maar was niet tevreden. Kon de woorden niet goed vinden. Hoe ging ik dat gevoel dat ik vroeger zelf had bij dit ultieme kerstverhaal overbrengen op kinderen van nu?

Een beetje balorig bladerde ik op een middag in de plaatselijke krant. En waar het hart vol van is … Mijn oog viel op een kleine advertentie: The Scrooge-experience. Wat was dat? Nieuwsgierig surfte ik naar de website van het Theater aan de Parade in Den Bosch en las over een ‘interactieve toneelvoorstelling, met stadswandeling’. Maar liefst 76 acteurs deden mee op verschillende locaties in de stad. Vanaf 8 jaar. Precies voor de doelgroep van mijn boekvertaling! Daar moest ik heen.

de woorden wervelden door mijn hoofd

Ik boekte voor mijn hele gezin (waarvan een aantal leden van de doelgroep is). En we hadden een super avond. In de oude binnenstad trokken we langs oude panden – een rusthuis, het armenhuis – en we ontmoetten, met de geesten van Verleden, Heden en Toekomst, behoeftige reizigers, een snel individualistisch gezin en, natuurlijk, Scrooge en zijn geketende zakenpartner Marley. Het was intens, en we werden met de neus op onze eigen Scrooge-achtige trekjes gedrukt. Inclusief kans om het goed te maken! Scrooge speelde prachtig en leek zelfs wel een beetje op de vrekkige knager op de illustraties in het kinderboek met het kerstverhaal;-).

Ik had het gevoel weer helemaal te pakken, de woorden wervelden door mijn hoofd en ik had de dagen erna veel kladblaadjes nodig om die snel op te schrijven om ze bij het vertalen te kunnen gebruiken. Vanaf dat moment ging het als een trein en binnenkort kan ik de vertaling tevreden inleveren. Bedankt Scrooge-experience. Kerst 2015, kom maar op! Ik wens je nu alvast veel leesplezier met Een Kerstverhaal van Charles Dickens.

Misschien vind je deze blogs ook leuk:
Namen vertalen in een kinderboek ; Leesplezier met detectives ; Boekvertaling: mythes en taboes ; Vertalersworkshop op de Bolognabookfair 2014

Boekvertaling: mythes en taboes, wat klopt ervan?

Boekvertaling – vertalers met de billen bloot

boekvertaling Als ik aan een boekvertaling bezig ben, heb ik daar graag een kop thee en een stuk chocolade bij. Ik ben eraan verslaafd. Oei, is dat een van de zeven hoofdzonden?
Ook de literaire vertaaldagen stonden dit jaar in het teken van zonden en vertalers konden deze dag boete doen.

Er passeerden heel wat mythes en taboes de revue. Literair vertalen is een kunst – Nee hoor een ambacht. Je moet een boek eerst helemaal lezen, voordat je aan de boekvertaling begint. Om het goed te kunnen vertalen, moet je het mooi vinden. En boekvertaling maak je het best alleen, niet met meerdere vertalers tegelijk uit. Alles uit het origineel moet erin blijven: je mag geen dingen weglaten, veranderen, of verbeteren.
Klopt dat allemaal? Doen alle vertalers dat zo? Op de symposiumdag van de literaire vertaaldagen 2014 mochten vertalers met de billen bloot en konden hun vertaalzonden opbiechten.

Ik ging er met schroom naartoe, want nadat ik het programma had gelezen met bovenstaande informatie, realiseerde ik me dat ik waarschijnlijk heel wat af zondig. En hoewel ik kinderboeken vertaal en non-fictie, voelde ik me toch aangesproken. Ik lees een boek niet altijd voordat ik het vertaal, maar begin gewoon. Ik vind ook niet alle boeken even mooi, maar neem de opdracht dan toch aan. Ik heb het dan immers vaak ook nog niet gelezen en weet pas achteraf of ik het mooi vond.

Voor mij is het een pré om onbevooroordeeld aan een boekvertaling te beginnen, blanco. Zonder alvast zenuwachtig te zijn over eventuele vertaalmoeilijkheden in de vorm van culturele verschillen of beeldspraak of veel lastige lange zinnen. Ik kom ze gaandeweg tegen, slaap er een nachtje over (of een paar), loop een blokje om … en los ze dan gaandeweg op. Op een gegeven moment dienen de oplossingen zich vanzelf aan. Want wie veel vertaalt, vindt oplossingen. Dat komt omdat vertalen een ambacht is. Het ambacht van vertaalmoeilijkheden systematisch te lijf gaan, met alle strategieën die je je bewust of onbewust hebt eigen gemaakt. En dan is het daarna de kunst om die woorden en zinsconstructies te kiezen, die het best recht doen aan de stijl en impact van het origineel.

En ja, daar sneuvelt wel eens een stukje zin bij, er gaat een grapje af en er komt er eentje bij, een foutje wordt gecorrigeerd. Is dat een zonde? Als het functioneel is, wordt het boek er alleen maar beter van. Maar mag dat wel, een boek beter maken dan het origineel? Het was een geruststelling te horen dat de meeste van mijn collega’s zich bezondigen aan dezelfde dingen als ik. Er is immers meestal helemaal geen tijd om een boek vooraf te lezen en na te denken of je het wel of niet mooi genoeg vindt. Dingen weglaten en vervangen horen tot vertaalstrategieën die soms nodig zijn, juist om recht te blijven doen aan het origineel. Maar dan dat ene ding: mag je een boek beter maken dan het origineel? Sprekers en publiek waren het erover eens: de vertaling moet net zo goed óf slecht zijn als het origineel.

Hoe zit dat bij mijn kinderboekvertalingen? Voor mij is mijn grootste doel kinderen liefde voor lezen bijbrengen, mooie, duidelijke, ontroerende teksten maken waar Nederlandse kinderen warm van worden. Het heeft geen zin een boek zo te vertalen dat het ja heel dicht bij het origineel ligt, maar voor Nederlandse kinderen niet door te komen is. Of om een foutje dat in het origineel geslopen is, er maar in te laten staan omwille van het origineel. De vertaling van een kinderboek mag op die manier beter zijn dan het origineel.

Ik kwam gerustgesteld thuis. Achter mijn laptop denk ik terug aan een geslaagde vertaaldag. Ik drink een kopje thee en neem glimlachend een groot stuk chocola …

Misschien vind je deze blogs ook leuk:
Namen vertalen in een kinderboek ; Leesplezier met detectives ; Hoe kwam jij in de kerststemming? ; Vertalersworkshop op de Bolognabookfair 2014

Redactie of proofreading? (deel 2)

Redactie en proofreading van vertalingen

In de vorige blog legde ik je het verschil uit tussen redactie en proofreading.
Ik krijg wel eens de vraag of een vertaling ook nog redactie of proofreading nodig heeft. In deze blog vind je het antwoord.

De blogs waarover ik het in mijn vorige post over redactie en proofreading had, waren vertalingen. Een vertaling is een tekst als alle andere en moet ook op die manier geredigeerd en gecontroleerd worden. De meeste vertalers “proofreaden” hun vertalingen zelf voor ze hem insturen of laten dat door een collega doen. Zeker als een vertaling gepubliceerd of gedrukt moet worden, is dit een stap die niet overgeslagen mag worden. Het is zelfs het beste als iemand anders dan de vertaler de uiteindelijke proofreading doet, omdat een buitenstaande de tekst weer helemaal met een frisse blik bekijkt.

Als de vertaalde tekst gepubliceerd wordt, gaat het eigenlijk nog een stap verder. Soms is proofreading alleen niet voldoende. Bijvoorbeeld wanneer het een reclametekst betreft, die indruk moet maken op het doelpubliek. Je kunt twee dingen doen: Je zoekt een vertaler die ook tekstschrijver is. Deze redigeert als het ware direct zijn eigen vertaling. (Let op, hierna is een proofreader nodig). Of je laat de tekst eerst vertalen door een vertaler en dan door een redacteur of copywriter bewerken. Zowel de vertaler/tekstschrijver als de redacteur of copywriter letten op de inhoud en de stijl van de tekst en zullen met de schrijver overleggen als zij belangrijke wijzigingsvoorstellen hebben. Het is belangrijk dat vertaler / tekstschrijver en redacteur of copywriter native speakers zijn, ze hebben de taal van de uiteindelijke tekst dus als moedertaal.

Redactie en proofreading van machinevertalingen

Het komt steeds meer voor dat teksten worden vertaald met behulp van een vertaalmachine of Google Translate. Om hiervan goede, nette teksten te maken, worden die vervolgens aangeboden voor proofreading. Deze werkwijze kan echter leiden tot een tijdrovende en kostbare klus. Vaak is er namelijk van de teksten geen chocola te bakken. Een machine houdt geen rekening met inhoud, stijl, doelgroep, enz. In plaats van proofreading is hier dan juist een heel grondige redactie nodig, door een vertaler, omdat het origineel er vaak bij gepakt moet worden om de tekst te begrijpen. Er gaat heel wat tijd zitten in het uitzoekwerk en het herformuleren. Daarna moet de tekst misschien ook nog geredigeerd worden (zie vorige kopje). Eenvoudiger en goedkoper is het dan om de tekst helemaal opnieuw te laten vertalen, door een mens. Pas daarna kan de proofreader worden ingeschakeld.

Voordat je begint met een tekst is het goed om na te denken over welke service je nodig hebt. Stel jezelf de volgende vragen: Is de vertaling voor intern gebruik, of moet de vertaling gepubliceerd worden? Is de vertaler ook tekstschrijver of heb ik ook een redacteur of copywriter nodig?

De blogs van mijn opdracht waren heel goed en door een professionele vertaler vertaald en ik hoefde ze alleen te “proofreaden”. Dat scheelde de opdrachtgever een boel tijd en geld.

Wil je weten hoe het zit met redactie en proofreading van een oorspronkelijke, niet vertaalde tekst? Lees dan mijn blog redactie en proofreading deel 1.

Leesplezier met detectives

Detectives voor kinderen

In de jaren zeventig van de vorige eeuw waren de detectiveboeken van Enid Blyton De vijf detectives razend populair. Ook bij mijzelf. Ik heb er ik weet niet hoeveel verslonden. En nu lees ik ze met plezier met mijn zoon. De meeste kinderen houden van spannende boeken, waarbij ze kunnen dromen dat ze zelf de grote held van het verhaal zijn. Detectives zijn een heel goed voorbeeld van dit soort boeken, hoewel er maar weinig echt pure detectives voor kinderen bestaan. Ik vind het dus extra bijzonder dat ik nu zulke boeken mag vertalen: Inspecteur Sarti.

  Klassieke detective: Inspecteur Sarti

Cover_GitaarmoordNiet voor niets bestaan er veel boeken waarin kinderen een mysterie of een misdaad oplossen. Maar wat me erg aanspreekt in de serie over inspecteur Sarti, is dat ze anders zijn deze kinderboeken. Het is niet een kind dat op onderzoek uitgaat, maar de inspecteur, precies zoals de klassieke, pure detectives van bijvoorbeeld Agatha Christie en Detective Columbus. Wel wordt hij, al is het meestal bij toeval, geholpen door een jongen van dertien.
Ook het verloop van het verhaal is die van de klassieke detective: inspecteur Sarti zit soms op het verkeerde spoor, heeft tegenslagen, maar weet uiteindelijk de misdaden toch op te lossen. En de ontknopingen zijn zeker verrassend!

De juiste toon

Schrijver Loriano Macchiavello weet heel realistische personages neer te zetten met hun eigen sterktes en, vooral, zwaktes. Zowel de inspecteur als de jongen vertonen niet altijd even voorbeeldig gedrag, maar ze hebben beiden het hart op de juiste plaats. Het is een uitdaging om in de vertaling steeds de juiste toon te vinden om de personages ook zo neer te zetten als ze zijn. Niet te soft én niet te negatief. Dat betekent het boek een paar keer heel goed lezen, aantekeningen maken, vertalen, hardop teruglezen en veel veranderen. In een kinderboek is het dan nog eens extra belangrijk dat je oplet hoe dingen in gewoon Nederlands worden gezegd, omdat de kinderen het verhaal anders minder goed volgen. En de bedoeling is volgens mij toch om vooral te zorgen dat de kinderen een leuk en spannend boek kunnen lezen.

 Leesplezier

Ik heb de boeken uit de miniserie over Inspecteur Sarti zelf met veel plezier gelezen. Ik was echt tot het einde geboeid. En ook in het vertalen heb ik lol. Nu hoop ik natuurlijk dat ze mijn zoon straks net zo veel leesplezier bezorgen en dat ze lang bij ‘m op de plank blijven, net als bij mij De vijf detectives.

Misschien vind je deze blogs ook leuk:
Namen vertalen in een kinderboek ; Hoe kwam jij dit jaar in kerststemming? ; Boekvertaling: mythes en taboes ; Vertalersworkshop op de Bolognabookfair 2014

Zaken doen in Italië

Zaken doen in Italië: hoe doet u dat? Een aantal Italiaanse etiquetteregels

zakenlunch - zaken doen in ItaliëEind augustus. De vakantie zit er weer op, ook in Italië waar augustus de traditionele vakantiemaand is, begint binnenkort het gewone leven weer. En u staat in de startblokken en wilt succesvol zaken doen in Italië. Uw enthousiasme en kunde brengt u natuurlijk een heel eind. Toch is het goed om bij een aantal culturele verschillen tussen Italië en Nederland stil te staan.

 To the point
Nederlanders komen graag snel to the point. We weten wat we willen en daar zijn we graag duidelijk over. In Italië werkt dat anders. Daar begint u met ‘aftasten’. In een algemeen gesprek laat u zien dat u interesse in uw mogelijke zakenpartner heeft: in zijn persoon, de streek waar hij vandaan komt, de plaatselijke voetbalclub. Een zakenlunch is een goede invulling van een eerste afspraak.
Zit u op één lijn? Formuleer dan daarna voorzichtig uw voorstel. De Italiaanse taal op zich dwingt u er al haast toe om breedsprakig en met veel omhaal uw bedoelingen duidelijk te maken. Maar het is ook echt nodig, want doet u dat niet, dan zal de Italiaan u al gauw bot en te rechtlijnig vinden.

Tip! Voordat u zomaar opbelt voor een afspraak, stuur eerst een mailtje dat u gaat bellen en waarover, zodat uw contact niet overvallen wordt.

Formaliteiten
Italianen vinden een persoonlijke benadering bij het zaken doen belangrijk. Dat lijkt haast haaks te staan op het belang dat ze hechten een formaliteiten. De toon, zeker tijdens de eerste zakelijke contacten, is in Italië formeel. Tutoyeer uw gesprekspartner dus zeker niet eerder dan hij of zij dat doet. Spreek hem of haar liefst aan met dottore of dottoressa. Ook als zij deze academische graad niet bezitten, drukt u zo uit dat u hun expertise op hun vakgebied erkent. Stel uzelf  voor met voor- en achternaam zonder verdere plichtplegingen. Uw eventuele eigen titels vermeld u op uw visitekaartje.
Zakenlunch? Wacht met eten tot uw gesprekpartner begint, als de lunch op uw uitnodiging plaatsvindt. U laat zien dat de ander belangrijk voor u is.

Informatie op schrift
Italianen vinden het fijn iets tastbaars van u te krijgen. Aan het begin van een gesprek worden vaak visitekaartjes uitgewisseld. Aan het eind van het gesprek kunt u een brochure achterlaten. Het zal zeker extra gewaardeerd worden als uw kaartje en folder (of samenvatting daarvan) in het Italiaans zijn opgesteld. De Engelse taal is, zeker in het midden- en kleinbedrijf, nog steeds niet echt ingeburgerd in Italië.

Hulp nodig?
Misschien vindt u het lastig om een afspraak vast te leggen, of wilt u zeker weten dat er tijdens het gesprek geen misverstanden ontstaan. Of u heeft nog geen bedrijfsinformatie in het Italiaans, en u beschikt niet over voldoende Italiaans taalkennis om die zelf op te stellen. Geen nood. Ik help graag, door de mailwisseling voor u te voeren, een telefoontje te plegen, als tolk bij uw gesprek te zijn, of uw folder te vertalen. Neem gerust contact met me op.

Misschien vind je deze blog ook leuk:
Een huis in Italië kopen