Categoriearchief: Dorette Zwaans blogt

Op ‘Dorette Zwaans blogt’ publiceer ik af en toe artikelen over mijn werk als (beëdigd) vertaler Italiaans en mijn werk als literair vertaler. Je kunt hier dus met enige regelmaat stukjes vinden over mijn vertalingen van romans, jeugdliteratuur of prentenboeken. Maar ook bijvoorbeeld hoe je een goede beëdigd vertaler vindt en wat je moet doen om een vertaling te laten legaliseren of hoe ik je kan helpen je commerciële teksten te vertalen.

Bloemencorso’s in Umbrië

**Juni is in de Italiaanse regio Umbria de maand van de bloemencorso’s, de infiorate. De straten van de stadjes veranderen in een bloemenzee vol kleuren en geuren.**

In Umbria is iedere aanleiding voor een feestje er één. Het hele jaar door zijn er talloze festivals en dorpsfeesten, sagre. De bloemenfeesten zijn meestal religieuze feesten. De infiorata van Tuoro sul Trasimeno en die van Spello vallen meestal begin juni en worden gehouden ter ere het katholieke feest van Sacramentsdag, op de tweede donderdag na Pinksteren. De nacht voor het feest werken de stadsbewoners de hele nacht door om in alle straten van de stad een dik tapijt van bloemen neer te leggen.

Bloemencorso in Città della Pieve

Komend weekend (19-21 juni) is er de infiorata van Città della Pieve, een pittoresk Middeleeuws stadje dat op een 500 meter hoge heuvel boven de vallei Val di Chiana uittorent. Città della Pieve, ook de geboortestad van de wereldberoemde schilder Il Perugino (1450-1523), viert het begin van de zomer en eert patroonheilige San Luigi (Aloyisius) Gonzaga. Als je deze maand in de buurt bent, is het zeker de moeite waard de ware bloemenkunstwerken te gaan bewonderen. Natuurlijk alles op z’n Italiaans onder het genot van heerlijke lekkernijen, die te koop zijn op de vele marktjes.

Misschien vind je het ook leuk om deze blogs te lezen:

Op vakantie in Umbrië; Umbrië, een reisboek vol tips; Een kijkje in de presidentiële gebouwen van Italië; De kleinste bibliotheek van Italië; Een huis kopen in Italië

De maand van het Spannend Boek

Italiaanse politieromans

De maand juni is ieder jaar de Maand van het Spannend Boek. Dit jaar staat de misdaadbestrijder, de politieman, centraal. Het leek me leuk de Italiaanse politieromans eens te bekijken.

Giallo, geel. Zo noem je in het Italiaans een politieroman, of detective. Rare naam. Wat heeft die kleur nu met detectiveverhalen te maken?
Niets in taalkundige zin, maar alles met de eerste Italiaanse detectiveserie. Vanaf 1929 gaf uitgever Arnoldo Mondadori een reeks detectives uit, die verscheen in een geel jasje, en zo werd de kleur uiteindelijk synoniem voor de politieroman.

Wie heeft het gedaan?

De verwikkelingen rondom de vraag ‘Wie heeft het gedaan’ is een detective in zijn meest klassieke vorm. Een van de eerste klassieke detectiveverhalen van Italiaanse bodem was Il mio cadavere uit 1852 van de Napolitaanse schrijver Francesco Mastriani.
Waar het detectivegenre vervolgens tussen 1920 en 1940 in andere Europese landen en de VS zijn hoogtijdagen had, was dat in Italië niet het geval. Het fascistische regime verbood het namelijk. Zelfs de populaire ‘gele’ reeks van Mondadori moest stoppen: de verhalen waren in strijd met het positieve beeld van Italië, dat het regime wilde verspreiden. In 1946 schreef de gevierde Emilio Gadda van de weersomstuit zijn politieroman Quer pasticciaccio brutto de via Merulana, en later waagt ook Leonardo Sciascia zich aan het genre met Il giorno della civetta (De dag van de uil). Vanaf de jaren 80 kan de politieroman eindelijk op steeds meer bijval rekenen in Italië en met schrijver Andrea Camilleri worden ook de series rondom één politieman geboren, met zijn succesvolste personage commissaris Montalbano. Andere succesauteurs van de Italiaanse gialli zijn bijvoorbeeld Gianrico Carofiglio, Loriano Macchiavelli en de overleden Giorgio Faletti, wiens thriller Io uccido als Ik dood in het Nederlands verscheen.

Bologna: Sarti Antonio, door Loriano Macchiavelli

In Bologna probeert Sarti, Antonio het misdaadgilde in het gareel te houden. Loriano Machiavelli, Bolognese, geeft zijn carrière een definitieve boost als hij in 1974 begint met politieromans schrijven. Zijn verreweg bekendste boeken zijn die over brigadiere Antonio Sarti, geen groot licht als het om opsporingswerk gaat maar wel sympathiek, en zijn linkse vriend Rosas, een eeuwige student, die juist alles overziet en alle details die Antonio hem toevertrouwt naadloos aan elkaar weet te weven. De reeks was razend populair tot in de jaren 90 en werd in veel talen vertaald. Ook werd er een televisieserie van gemaakt, die seizoen na seizoen een hit was. Toen Macchiavelli wilde stoppen met de serie over zijn personage, kreeg hij zelfs zoveel protest van zijn lezers, dat hij verderging met schrijven. Bovendien schreef hij een drietal kinderboeken over zijn inspecteur. Een succes vooral ook door de introductie van het dertienjarig straatschoffie met wie Sarti bevriend raakt. Hij loopt Sarti vreselijk in de weg, maar neemt samen met Rosas de rol op van de echte misdaadoplosser.
Twee van de drie kinderboeken over inspecteur Sart zijn onlangs in het Nederlands verschenen in mooie uitgaves voor kinderen vanaf ongeveer 10 jaar.

Rome: commissario Balistreri, door Roberto Costantini

De jongste telg uit deze rij politiecommissarissen: Michele Balistreri is het hoofdpersonage uit Roberto Costantini’s trilogie van het kwaad, waarvan onlangs het derde deel uitkwam. De romans spelen deels in Tripoli, waar Balistreri geboren is, deels in Rome, tussen de jaren 60 van de vorige eeuw en 2011. Zijn jeugd brengt Balistreri in Tripoli door ten tijde van de Italiaanse kolonie. De verhalen van de trilogie spelen jaren later, als hij leeft als gedesillusioneerde politiecommissaris in een ingeslapen wijk in Rome. Zijn werkdagen sluit hij af met nachten van seks, alcohol en poker.
De drie boeken die spannend zijn tot aan het einde zijn onlangs in het Nederlands verschenen.

Sicilië: Montalbano, door Andrea Camilleri

Misschien wel de bekendste in Nederland: commissario Salvo Montalbano, in het denkbeeldige stadje Vigata op Sicilië. Camilleri schreef tussen 1994 en nu een respectabele lijst van bijna 40 boeken over hem. Camilleri’s beschrijvingen zijn zo beeldend dat alles Sicilië ademt, ondanks de verzonnen plaatsnamen. En dat geldt ook voor de taal waarin hij schrijft: een geniale, zelfbedachte taal die op Siciliaans lijkt, maar voor iedere niet-Siciliaan (die Italiaans spreekt) prima te begrijpen valt.
Montalbano is in zichzelf gekeerd, nogal knorrig en houdt niet van de media. Hij is dol op eten, vooral op vis, en eet meestal in zijn favoriete restaurant. Hij haat moderne technologie en vertrouwt liever op zijn eigen boerenverstand.
De Rai verfilmde de opsporingen van Montalbano en de televisieserie (ook op dvd te verkrijgen) heeft er intussen negen seizoenen opzitten! Iets minder dan de helft van de boeken over Montalbano is in het Nederlands verschenen.

Venetië: commissario Brunetti, door Donna Leon

Opvallend. De populaire en in vele talen verschenen serie politieromans over commissario Brunetti, die zich in Venetië afspelen, zijn juist niet van Italiaanse bodem. Ze zijn zelfs niet in het Italiaans vertaald! Schrijfster, Donna Leon, woonde wel vijfentwintig jaar in Venetië, maar schreef de boeken commissaris Montalbano en Inspecteur Sarti, een niet te versmaden Italiaanse sfeer en mochten daarom toch niet helemaal in dit rijtje ontbreken. Alle drie een must voor iedereen die houdt van Italiaans gedoe en Italiaanse humor in deze maand van het spannend boek.

Misschien lees je ook graag deze blogs:

Wie is Loriano Macchiavelli , Boekvertaling: mythes en taboes , Leesplezier met detectives

Een goede vertaler vinden, hoe pak ik dat aan?

5 tips: direct een goede vertaler vinden

Zorg dat uw tekst af is

Het lijkt misschien een open deur, maar zorg dat uw tekst helemaal af is, ook de lay out. Als er tijdens of na het vertaalproces nog wijzigingen in moeten worden aangebracht, brengt dit extra vertaalkosten met zich mee, en dat is zonde. Lever bestanden zoveel mogelijk digitaal aan. Uw vertaler kan op die manier veel sneller werken. Ook de lay out waar u veel zorg aan heeft besteed, blijft zo behouden, foto’s blijven op hun plek, het lettertype wordt gehandhaafd, etc.

Een beëdigd vertaler voor officiële documenten

Wanneer u (in het buitenland) te maken krijgt met instanties, kan u gevraagd worden om de vertaling van een officieel document. Denk aan de vertaling van een uittreksel uit het huwelijksregister, de vertaling van een koopcontract, een diplomavertaling of de vertaling van een brief aan een advocaat. Kies dan voor een juridisch vertaler, bij voorkeur iemand die ook rechten heeft gestudeerd, of op zijn minst een specialisatiecursus in die richting heeft gedaan. Zo bent u er zeker van dat de juiste juridische termen worden gebruikt. Vaak moet dit soort stukken voorzien worden van een beëdiging. In het register van het Bureau BTV vindt u heel gemakkelijk een beëdigd vertaler voor de gewenste taal. Alleen vertalers die zijn ingeschreven in dit register mogen een beëdigde vertaling maken, zij hebben namelijk allemaal een eed afgelegd voor de Rechtbank en zijn in het bezit van een verklaring omtrent het gedrag. Bovendien doen zij aan permanente bijscholing op hun vakgebied.

Website: niet vertalen maar lokaliseren

Wanneer u zaken wilt gaan doen in het buitenland is het belangrijk dat uw website in dat land vindbaar is en een goede indruk maakt. Zorg daarom dat niet alleen alle relevante informatie op het zichtbare deel van uw website wordt vertaald, maar ook de SEO-teksten. Vergeet daarbij bijvoorbeeld de zoektermen en fototags niet! Zo is uw website ook in de andere taal goed vindbaar op google. Laat niet uw hele website klakkeloos vertalen, maar bekijk van tevoren goed welke informatie relevant is voor uw buitenlandse klanten en zorg dat eventuele lokaal getinte informatie wordt verwijderd of aangepast. Kies het liefst een vertaler die goed bekend is met de zakelijke gebruiken in het land waarmee u zaken wilt doen en laat u adviseren.

Zoek een specialist

Een technische vertaling, medische vertaling, of op een ander specialistisch gebied? Zorg dat uw vertaler thuis is in uw vakgebied. Vakjargon zoek je niet even op via google. Een goede vertaler specialiseert zich daarom in een aantal onderwerpen en zorgt dat hij of zij daar alles vanaf weet. Er zijn vertalers op alle vakgebieden, van technisch tot literair, van vertalers in de agrarische sector tot kinderboekvertalers. Op zijn of haar website vindt u meestal wel een overzicht van de vakgebieden waarin de vertaler zich heeft gespecialiseerd.

Publiceren? Laat uw tekst redigeren

Als uw vertaling gepubliceerd moet worden, bijvoorbeeld een productbrochure, een tijdschriftartikel of een boek, dan heeft uw vertaling speciale aandacht nodig. Behalve dat de inhoud correct vertaald moet worden, moet ook de boodschap goed overkomen. Stijl, toon, opbouw … alles moet kloppen. Vertalers die hier ervaring mee hebben, zijn vaak ook redacteur of copywriter. Zij vertalen uw tekst niet alleen, maar doen tegelijkertijd eindredactie. Voordat uw vertaling ter perse gaat, moet er nog een zetproefcontrole gedaan worden. Ook dat kunt u het beste laten doen door iemand die de taal van de vertaling perfect beheerst.

Meer tips nodig ? Neem contact op. Of vraag direct een offerte aan.

Misschien leest u ook graag deze blogs:
Vertaal jij dit even voor me …?, Redactie of proofreading (1), Redactie of proofreading (2)

Wie is Loriano Macchiavelli?

Loriano Macchiavelli is een van de grootste detectiveschrijvers van Italië, geboren in 1934 onder de rook van Bologna. Hij begon in de theaterwereld om uiteindelijk schrijver te worden. Vanaf 1974 wijdde hij zijn oeuvre aan politieromans en detectives en werd daarmee een van de geliefdste en meestgelezen auteurs van Italië.

In 1988 verfilmde de Italiaanse televisiezender RAI Due maar liefst dertien van zijn boeken over inspecteur Sarti. De serie werd daarna meerdere malen op televisie herhaald vanwege het grote succes ervan. Veel van Machiavelli’s boeken zijn in verschillende talen vertaald en hij won er vele prijzen mee, waaronder de Prijs voor kinderliteratuur. Voor uitgeverij Sonda schreef Loriano Macchiavelli namelijk een aantal kinderdetectives over inspecteur Sarti, die in Italië veel succes hadden.
Die laatste zijn nu in het Nederlands door mij herverteld.

Wie is inspecteur Sarti?

Het beroemdste boekpersonage van Loriano Macchiavelli is Antonio Sarti, inspecteur bij de politie in Bologna. Hij is niet erg geschikt voor detectivewerk. Hij onthoudt alles, maar maakt er verder een potje van!

De boeken over Inspecteur Sarti zijn spannend, er moet een moord opgelost worden. Maar tegelijkertijd zijn ze ook enorm komisch. Met de heerlijk droge Italiaanse humor. De boeken hebben het fijne Italiaanse sfeertje, maar het overheerst niet, waardoor kinderen zich goed thuis zullen voelen in de setting.

Wie is Spriet?

De ‘tegenspeler’ van inspecteur Sarti is Spriet, een brutaal joch van dertien jaar. Hij hangt de meeste tijd op straat rond. Veel zin in school heeft hij niet, hij helpt de inspecteur liever een handje. Al zit die daar bepaald niet op te wachten.
De gesprekken tussen deze twee hoofdpersonen, leveren vreselijk leuke situaties op.

Loriano Macchiavelli schreef echt leuke boeken, voor kinderen die niet van flauwe ‘speur’verhalen houden, maar liever een echte detective lezen.

Boek kopen >

Diploma vertalen: drs of MA?

Diploma vertalen. Wat komt er bij kijken?

Ik had nieuwe visitekaartjes nodig. Niet dat de oude helemaal op waren, maar er moesten wat dingen anders. Ook de eeuwige vraag borrelde weer op: wel of geen titel voor mijn naam? En zo ja, welke titel? Drs. of MA?

Doctorandus of Master of Arts

Ik ben afgestudeerd volgens het ‘oude’ systeem in de Italiaanse taal- en letterkunde met specialisatie in de Vertaalwetenschap. Tegenwoordig heet dat bachelor en master. De opleiding en specialisatie zelf hebben trouwens ook andere namen gekregen. Namen van opleidingen en opleidingssystemen veranderen nu eenmaal van tijd tot tijd. Ach, je weet wel wat ik bedoel …

Je diploma correct vertaald

Onlangs hadden we met een aantal collega’s een bijeenkomst over diploma vertalen. We bespraken met elkaar voor welke uitdagingen we daarbij kwamen te staan. Want weet je eigenlijk echt wat ik bedoel?

Als je in het buitenland wilt gaan studeren, of in een ander land een baan wilt vinden, is het natuurlijk heel belangrijk dat je diploma’s heel precies vertaald worden. Je wilt je nieuwe opleiding of potentiële werkgever een zo goed mogelijk beeld geven van wat je in je mars hebt.

De opleidingssystemen van de meeste Europese landen lijken wel een beetje op elkaar en hebben opleidingen met soortgelijke namen. Makkelijk toch?
Nee, want daarin schuilt nu juist het gevaar dat je net iets anders zet, dan bedoeld. Laat je dus goed adviseren door iemand die er verstand van heeft.

Als je je bij een opleiding wilt inschrijven, zul je je diploma ook officieel moeten laten vertalen, door een beëdigd vertaler. Voor een werkgever hoeft dat niet altijd. Maar let er in elk geval op dat de vertaler weet hoe de opleidingssystemen in beide landen in elkaar zitten. Hij moet op de hoogte zijn van de laatste hervormingen en wat de belangrijkste wijzigingen waren. Hij moet weten wat de benamingen zijn van opleidingen, studiepunten, studielast en verschillende opleidingsactiviteiten. En natuurlijk moet hij thuis zijn in het specifieke taalgebruik dat in dit soort documenten wordt gebruikt. Alleen dan kan hij ervoor zorgen dat je diploma precies weergeeft, wat jij gestudeerd hebt. En dat is wat jij wilt.

Oh ja, ik heb drs. op mijn kaartje gezet. Dat laat het beste zien in welke opzet ik mijn opleiding heb gevolgd.

Je diploma vertalen? Vraag een offerte aan.

Misschien lees je ook graag deze blogs:
Een huis kopen in Italië, Op vakantie in Umbrië, Zaken doen in Italië

Vertaal jij dit even voor me …?

Welke vertaler hebt u nodig? Vier punten om op te letten.

Gewoonlijk maak ik alleen Italiaanse vertalingen. Maar laatst vroeg mijn neef, die machines maakt om kuikens in uit te broeden, mij of ik de technische beschrijving van zijn apparaat even naar het Engels wilde vertalen. En een kennis die een financieel adviesbureau runt, kwam met het verzoek of ik de Nederlandse vertaling wilde verzorgen van een lijst roerende en onroerende goederen van een Duits landbouwbedrijf. Beiden waren verbaasd toen ik zei dat, hoe blij ik ook was met hun vertrouwen, ik hun opdrachten helaas niet kon aannemen.

Hoezo niet? Ik ben toch een professioneel vertaler?
Precies daarom!

Het is een misvatting dat een vertaler, omdat hij vertaler is, altijd kan vertalen in meerdere talencombinaties.

Maar ik kan toch goed Engels en Duits lezen en schrijven?
Inderdaad, dat kan ik. Dus wat is er nu eigenlijk nodig om een professioneel vertaler te zijn?

1. Talenkennis

Een goede vertaler spreekt en leest de talen waarin en waaruit hij vertaald allebei vloeiend. Toch vertaalt de vertaler alleen vanuit de vreemde taal naar zijn moedertaal, omdat dat nu eenmaal de taal is waarmee hij is opgegroeid. Met een taal zijn opgegroeid is een must om precies de juiste nuances in de tekst aan te kunnen brengen.
Er zijn wel vertalers die vertalen naar hun tweede taal, maar zij hebben dan geruime tijd in het land van hun tweede taal gewoond (of ze wonen er nog) en spreken de taal alsof het hun moedertaal is.
Het komt maar zelden voor dat iemand meerdere talen begrijpt, leest en spreekt op het niveau dat nodig is om een goede vertaler te kunnen zijn.

In onze globaliserende samenleving kennen we allemaal wel iemand uit het buitenland, die in een buitenland gewoond heeft of iemand die tweetalig is opgegroeid. Zouden zij allemaal een professionele vertaling kunnen maken?

Nee, want er is nog meer nodig.

2. Cultuurkennis

Een goede vertaler begrijpt van alle talen waarin en waaruit hij vertaalt de achtergronden van taalgrappen, nieuwe woorden, gezegdes en uitdrukkingen, ironie en culturele verwijzingen in een tekst. De vertaler moet dagelijks contact hebben met beide taalgebieden en op de hoogte blijven van de culturele en taalontwikkelingen.

Dus de buitenlander in Nederland die iedere maand naar huis gaat en van beide landen het laatste nieuws op de voet volgt, kan een goede vertaler zijn? Als hij naar zijn moedertaal vertaalt?

Misschien, maar zeker is het allerminst.

3. Schrijfvaardigheid

Vertalers zijn schrijvers. Niet alleen kan de vertaler van wat hij leest de nuances begrijpen en tussen de regels doorlezen, hij kan ook schrijven!
Vertalen is de juiste woorden gebruiken in de juiste spelling, goedlopende zinnen maken die grammaticaal correct zijn en een aantrekkelijke stijl hanteren.
Wie een technische beschrijving maakt zal misschien een iets kleiner beroep hoeven doen op zijn schrijfvaardigheid, maar stel dat de tekst bedoeld is om nieuwe klanten te werven, bijvoorbeeld via een brochure of een website, dan moet die niet alleen correct zijn, maar ook aantrekkelijk en wervend en bovendien geschikt voor klanten met een andere

culturele achtergrond dan de klanten voor wie de website of brochure oorspronkelijk geschreven was. Dan heb ik het nog niet over de vertaling van een boek, waarbij de vertaling staat of valt met de veelzijdigheid in het taalgebruik van de vertaler.
Een vertaler is een schrijver.

Dus iemand die tweetalig is opgevoed, veel in beide landen vertoeft en een cursus copywriting heeft gevolgd …?

Mwa …

4. Specialisatie

Als laatste is het onderwerp van de tekst van belang. de specialisatie. Ik werd gevraagd voor een vertaling over broedkuikenmachines en een over landbouwbedrijven. Van beide heb ik totaal geen verstand. Een goede vertaler specialiseert zich in een aantal onderwerpen. Hij weet bijvoorbeeld heel veel van allerlei machines, of juist alles over contracten en andere juridische teksten, van kinderboeken, reclame, medische termen of auto’s … Zo niet, dan moet hij ieder woord opzoeken, in de hoop dat hij daarvoor een vertaling vindt, en dat dat dan ook de juiste is. Vergelijk het met een huisarts: die vult ook geen gaatjes in kiezen, omdat hij nu eenmaal een arts is. Daar heb je toch echt tandarts voor nodig.

Wanneer u een tekst wilt laten vertalen, kijkt u dan eerst goed waar de tekst voor bedoeld is, en voor wie. Bepaal of er specifieke vakkennis nodig is om de tekst te begrijpen en te schrijven, en naar welke taal hij vertaald moet worden. Zoek op basis daarvan de vertaler die voldoet aan de eisen om uw vertaling vakkundig te kunnen maken.

Italiaanse vertaling nodig? Onder vertalen leest u precies voor welke vertalingen u Textalia in kunt schakelen. Neem gerust contact met me op.

Misschien leest u ook graag deze blogs:
Redactie of proofreading? (1), Redactie of proofreading? (2), Zaken doen in Italië

Hoe kwam jij dit jaar in kerststemming?

Vertaling van kerstverhaal A Christmas Carol

Kerst zit er weer op, de kinderen weer naar school, binnenkort worden de dagen weer langer. Terugkijkend heb ik het gevoel dat het kerstfeest aan magie inboet. Ik leef er minder hoopvol naartoe, het gaat sneller voorbij en dan blijft enkel de rommel van de kerstboom, die op tijd aan straat moet liggen, over. Zou het de leeftijd zijn, dat ik Kerst de laatste jaren minder intens beleef?

Een Kerstverhaal

Dit jaar was het toch anders. Al voor de Kerst kon ik beginnen met in de stemming komen. Ik begon namelijk aan de vertaling van A Christmas Carol, ofwel Canto di Natale, want ik vertaalde vanuit het Italiaans naar het Nederlands. Het betrof een Italiaanse bewerking door Geronimo Stilton, die door De Wakkere Muis in Nederland uitgegeven wordt (Kerst 2015). Aangezien ik warme jeugdherinneringen aan het verhaal heb, had ik er enorm veel zin in om met Charles Dickens in de kerststemming te komen.

Hoewel, in de stemming komen. Ik kwam er dus niet echt in. Natuurlijk, ik ken het verhaal goed, heb het origineel gelezen en meerdere filminterpretaties gezien. Maar allemaal lang geleden. En dat kerstgevoel was weggezakt. Hoe zat dat ook weer met delen, met vrolijk samen feesten en authentiek gezellig brandende kaarsjes. Ik vertaalde, maar was niet tevreden. Kon de woorden niet goed vinden. Hoe ging ik dat gevoel dat ik vroeger zelf had bij dit ultieme kerstverhaal overbrengen op kinderen van nu?

Een beetje balorig bladerde ik op een middag in de plaatselijke krant. En waar het hart vol van is … Mijn oog viel op een kleine advertentie: The Scrooge-experience. Wat was dat? Nieuwsgierig surfte ik naar de website van het Theater aan de Parade in Den Bosch en las over een ‘interactieve toneelvoorstelling, met stadswandeling’. Maar liefst 76 acteurs deden mee op verschillende locaties in de stad. Vanaf 8 jaar. Precies voor de doelgroep van mijn boekvertaling! Daar moest ik heen.

de woorden wervelden door mijn hoofd

Ik boekte voor mijn hele gezin (waarvan een aantal leden van de doelgroep is). En we hadden een super avond. In de oude binnenstad trokken we langs oude panden – een rusthuis, het armenhuis – en we ontmoetten, met de geesten van Verleden, Heden en Toekomst, behoeftige reizigers, een snel individualistisch gezin en, natuurlijk, Scrooge en zijn geketende zakenpartner Marley. Het was intens, en we werden met de neus op onze eigen Scrooge-achtige trekjes gedrukt. Inclusief kans om het goed te maken! Scrooge speelde prachtig en leek zelfs wel een beetje op de vrekkige knager op de illustraties in het kinderboek met het kerstverhaal;-).

Ik had het gevoel weer helemaal te pakken, de woorden wervelden door mijn hoofd en ik had de dagen erna veel kladblaadjes nodig om die snel op te schrijven om ze bij het vertalen te kunnen gebruiken. Vanaf dat moment ging het als een trein en binnenkort kan ik de vertaling tevreden inleveren. Bedankt Scrooge-experience. Kerst 2015, kom maar op! Ik wens je nu alvast veel leesplezier met Een Kerstverhaal van Charles Dickens.

Misschien vind je deze blogs ook leuk:
Namen vertalen in een kinderboek ; Leesplezier met detectives ; Boekvertaling: mythes en taboes ; Vertalersworkshop op de Bolognabookfair 2014

Boekvertaling: mythes en taboes, wat klopt ervan?

Boekvertaling – vertalers met de billen bloot

Als ik aan een boekvertaling bezig ben, heb ik daar graag een kop thee en een stuk chocolade bij. Ik ben eraan verslaafd. Oei, is dat een van de zeven hoofdzonden?
Ook de literaire vertaaldagen stonden dit jaar in het teken van zonden en vertalers konden deze dag boete doen.

Er passeerden heel wat mythes en taboes de revue. Literair vertalen is een kunst – Nee hoor een ambacht. Je moet een boek eerst helemaal lezen, voordat je aan de boekvertaling begint. Om het goed te kunnen vertalen, moet je het mooi vinden. En boekvertaling maak je het best alleen, niet met meerdere vertalers tegelijk uit. Alles uit het origineel moet erin blijven: je mag geen dingen weglaten, veranderen, of verbeteren.
Klopt dat allemaal? Doen alle vertalers dat zo? Op de symposiumdag van de literaire vertaaldagen 2014 mochten vertalers met de billen bloot en konden hun vertaalzonden opbiechten.

Ik ging er met schroom naartoe, want nadat ik het programma had gelezen met bovenstaande informatie, realiseerde ik me dat ik waarschijnlijk heel wat af zondig. En hoewel ik kinderboeken vertaal en non-fictie, voelde ik me toch aangesproken. Ik lees een boek niet altijd voordat ik het vertaal, maar begin gewoon. Ik vind ook niet alle boeken even mooi, maar neem de opdracht dan toch aan. Ik heb het dan immers vaak ook nog niet gelezen en weet pas achteraf of ik het mooi vond.

Voor mij is het een pré om onbevooroordeeld aan een boekvertaling te beginnen, blanco. Zonder alvast zenuwachtig te zijn over eventuele vertaalmoeilijkheden in de vorm van culturele verschillen of beeldspraak of veel lastige lange zinnen. Ik kom ze gaandeweg tegen, slaap er een nachtje over (of een paar), loop een blokje om … en los ze dan gaandeweg op. Op een gegeven moment dienen de oplossingen zich vanzelf aan. Want wie veel vertaalt, vindt oplossingen. Dat komt omdat vertalen een ambacht is. Het ambacht van vertaalmoeilijkheden systematisch te lijf gaan, met alle strategieën die je je bewust of onbewust hebt eigen gemaakt. En dan is het daarna de kunst om die woorden en zinsconstructies te kiezen, die het best recht doen aan de stijl en impact van het origineel.

En ja, daar sneuvelt wel eens een stukje zin bij, er gaat een grapje af en er komt er eentje bij, een foutje wordt gecorrigeerd. Is dat een zonde? Als het functioneel is, wordt het boek er alleen maar beter van. Maar mag dat wel, een boek beter maken dan het origineel? Het was een geruststelling te horen dat de meeste van mijn collega’s zich bezondigen aan dezelfde dingen als ik. Er is immers meestal helemaal geen tijd om een boek vooraf te lezen en na te denken of je het wel of niet mooi genoeg vindt. Dingen weglaten en vervangen horen tot vertaalstrategieën die soms nodig zijn, juist om recht te blijven doen aan het origineel. Maar dan dat ene ding: mag je een boek beter maken dan het origineel? Sprekers en publiek waren het erover eens: de vertaling moet net zo goed óf slecht zijn als het origineel.

Hoe zit dat bij mijn kinderboekvertalingen? Voor mij is mijn grootste doel kinderen liefde voor lezen bijbrengen, mooie, duidelijke, ontroerende teksten maken waar Nederlandse kinderen warm van worden. Het heeft geen zin een boek zo te vertalen dat het ja heel dicht bij het origineel ligt, maar voor Nederlandse kinderen niet door te komen is. Of om een foutje dat in het origineel geslopen is, er maar in te laten staan omwille van het origineel. De vertaling van een kinderboek mag op die manier beter zijn dan het origineel.

Ik kwam gerustgesteld thuis. Achter mijn laptop denk ik terug aan een geslaagde vertaaldag. Ik drink een kopje thee en neem glimlachend een groot stuk chocola …

Misschien vind je deze blogs ook leuk:
Namen vertalen in een kinderboek ; Leesplezier met detectives ; Hoe kwam jij in de kerststemming? ; Vertalersworkshop op de Bolognabookfair 2014

Umbrië: een reisboek vol tips!

Tips voor je reis naar Umbrië?

Het is bijna zover. Dan vertrek ik weer naar mijn geliefde Umbria. Dat is de regio precies in het midden van Italië. In de hoofdstad Perugia heb ik 9 maanden gestudeerd en zowel daarvoor als erna heb ik er vele vakanties met familie en Italiaanse vrienden doorgebracht. Slenteren door stadjes, op een bankje zitten in de zon, een caffè en cornetto op de piazza, een frisse neus halen in de bergen, uit eten in een trattoria in de heuvels… Ik heb er echt mijn hart aan verpand.

Dit keer ga ik er niet heen voor vakantie maar om de laatste foto’s te maken voor mijn reisboek over Umbria. Daarin zal ik je alle geheimen over deze regio verklappen.

Umbria is een van de meeste veelzijdige regio’s van Italië. Er is echt voor iedereen wel iets te beleven, of je nu een actieve sporter bent, van kunst en cultuur houdt, of in je vakantie liever geniet van zon en lekker eten en drinken. In mijn boek zal ik je meenemen naar de mooiste plekken en geef ik je de beste tips.
Je moet wel nog even wachten, het komt in mei 2015 uit en verschijnt binnen een reeks reisboeken over alle Italiaanse regio’s. Het wordt uitgegeven door Edicola Publishing.

Eerst ga ik nu dus nog op pad om mooie plaatjes voor je te schieten, een supergoede wijnboer en een olijfperserij te bezoeken, een internationaal evenement te beleven en een natuurwandeling te maken. Zodat ik je er in mijn boek in geuren en kleuren over kan vertellen.

Wens me buon viaggio!

Misschien vind je deze blogs ook leuk:
De kleinste bieb van Italië ; Rondleiding door de presidentiële gebouwen ; Italiaanse paastradities

Redactie of proofreading? (deel 2)

**Redactie en proofreading van vertalingen**

In de vorige blog legde ik je het verschil uit tussen redactie en proofreading.
Ik krijg wel eens de vraag of een vertaling ook nog redactie of proofreading nodig heeft. In deze blog vind je het antwoord.

De blogs waarover ik het in mijn vorige post over redactie en proofreading had, waren vertalingen. Een vertaling is een tekst als alle andere en moet ook op die manier geredigeerd en gecontroleerd worden. De meeste vertalers “proofreaden” hun vertalingen zelf voor ze hem insturen of laten dat door een collega doen. Zeker als een vertaling gepubliceerd of gedrukt moet worden, is dit een stap die niet overgeslagen mag worden. Het is zelfs het beste als iemand anders dan de vertaler de uiteindelijke proofreading doet, omdat een buitenstaande de tekst weer helemaal met een frisse blik bekijkt.

Als de vertaalde tekst gepubliceerd wordt, gaat het eigenlijk nog een stap verder. Soms is proofreading alleen niet voldoende. Bijvoorbeeld wanneer het een reclametekst betreft, die indruk moet maken op het doelpubliek. Je kunt twee dingen doen: Je zoekt een vertaler die ook tekstschrijver is. Deze redigeert als het ware direct zijn eigen vertaling. (Let op, hierna is een proofreader nodig). Of je laat de tekst eerst vertalen door een vertaler en dan door een redacteur of copywriter bewerken. Zowel de vertaler/tekstschrijver als de redacteur of copywriter letten op de inhoud en de stijl van de tekst en zullen met de schrijver overleggen als zij belangrijke wijzigingsvoorstellen hebben. Het is belangrijk dat vertaler / tekstschrijver en redacteur of copywriter native speakers zijn, ze hebben de taal van de uiteindelijke tekst dus als moedertaal.

Redactie en proofreading van machinevertalingen

Het komt steeds meer voor dat teksten worden vertaald met behulp van een vertaalmachine of Google Translate. Om hiervan goede, nette teksten te maken, worden die vervolgens aangeboden voor proofreading. Deze werkwijze kan echter leiden tot een tijdrovende en kostbare klus. Vaak is er namelijk van de teksten geen chocola te bakken. Een machine houdt geen rekening met inhoud, stijl, doelgroep, enz. In plaats van proofreading is hier dan juist een heel grondige redactie nodig, door een vertaler, omdat het origineel er vaak bij gepakt moet worden om de tekst te begrijpen. Er gaat heel wat tijd zitten in het uitzoekwerk en het herformuleren. Daarna moet de tekst misschien ook nog geredigeerd worden (zie vorige kopje). Eenvoudiger en goedkoper is het dan om de tekst helemaal opnieuw te laten vertalen, door een mens. Pas daarna kan de proofreader worden ingeschakeld.

Voordat je begint met een tekst is het goed om na te denken over welke service je nodig hebt. Stel jezelf de volgende vragen: Is de vertaling voor intern gebruik, of moet de vertaling gepubliceerd worden? Is de vertaler ook tekstschrijver of heb ik ook een redacteur of copywriter nodig?

De blogs van mijn opdracht waren heel goed en door een professionele vertaler vertaald en ik hoefde ze alleen te “proofreaden”. Dat scheelde de opdrachtgever een boel tijd en geld.

Wil je weten hoe het zit met redactie en proofreading van een oorspronkelijke, niet vertaalde tekst? Lees dan mijn blog redactie en proofreading deel 1.