Heeft u hem al? De nieuwe grammatica voor Italiaanse werkwoorden

Eind maart 2016 verscheen de nieuwe grammatica voor Italiaanse werkwoorden bij uitgeverij Van Dale. In opgetogen stemming ging ik naar de feestelijke overhandiging van de eerste exemplaren. Het Italiaanse deel is geschreven door taalkundige en taaldocente Rita Sorce, ik verzorgde de redactie en tekstcorrectie.

Op hetzelfde moment verschenen nog meer werkwoordgrammatica’s, voor de talen Nederlands, Duits, Frans, Engels en Spaans. Alle auteurs, redacteuren, de uitgever, de projectleider en de vormgevers waren naar de borrel gekomen. Het was ook een feestje waard. Het resultaat mag er zijn: een overzichtelijk en fraai vormgegeven boek, met een stevige kaft, een chic leeslint, goede kwaliteit papier en kleur op snee.

Het niveau van de uitleg is gelinkt aan het Europese Referentiekader (ERK) niveaus A1 tot en met C1. Deze komen overal in het boek terug. Zo zie je in de inhoudsopgave direct, duidelijk met kleuren aangegeven, bij welk ERK-niveau de betreffende paragraaf hoort. Diezelfde informatie staat, weer in kleur, naast de paragraafkoppen in de tekst. De gegeven voorbeeldzinnen bij ieder onderwerp zijn op het bijbehorende niveau.
Als laatste komen de kleuren terug op snee. Iedere pagina heeft een gekleurde rand, waardoor het heel makkelijk is ook met gesloten boek de pagina’s van het gewenste niveau te vinden.

Opzet van het boek
De werkwoordgrammatica Italiaans bestaat uit twee delen, een uitlegdeel en een deel met werkwoordtabellen.

Deel 1 uitleg
In het eerste deel vind je algemene uitleg over Italiaanse werkwoorden: de wijzen en de werkwoordstijden. De verschillende wijzen (modi) zijn duidelijk uiteengezet. Heel belangrijk voor Nederlanders die Italiaans leren, want sommige wijzen gebruiken we in het Nederlands niet of nauwelijks – of ze bestaan niet – of we gebruiken ze op een andere manier. De aanvoegende wijs bijvoorbeeld (opdat hij goed uitzieke) en het gerundium (al lopende) zijn vormen waar veel Nederlandse moeite mee hebben in het Italiaans.

Voor elke wijs geeft Rita Sorce alle werkwoordstijden bij de drie de werkwoordsgroepen (-are, – ere en -ire). De theoretische uitleg is verrijkt met duidelijke voorbeeldzinnen.

Ook veelvoorkomende onregelmatige werkwoorden, de hulpwerkwoorden hebben en zijn, koppel- en modale werkwoorden, overgankelijke en onovergankelijke werkwoorden, bedrijvende, lijdende en wederkerende werkwoorden komen hier aan bod in voorbeeldzinnen. Leuk bij de samengestelde werkwoorden is om te leren hoe je de betekenis van een werkwoord licht kunt veranderen door er een achtervoegsel achter te plakken (parlare – parlottare / praten – smiespelen, cantare – canticchiare / zingen – neuriën, saltare – salterellare / springen – huppelen).

Deel 2 tabellen
Deel 2 heeft een oplopende moeilijkheidsgraad, van A1 tot en met C1. Op A1 worden de regelmatige werkwoorden uitgebreid behandeld in modelwerkwoorden bij elke groep en voorbeelden,  enkele uitdrukkingen en combinaties met een vast voorzetsel. Dat laatste is vooral erg handig, want vaak vereist het Italiaans een ander voorzetsel dan het Nederlands. Je kunt de combinaties zo mooi uit het hoofd leren en in Italië goede sier maken (far bella figura!).
Op A1 en A2 volgen daarna de meest voorkomende onregelmatige werkwoorden, en zo verder met steeds minder frequente werkwoorden.  Van een groot aantal modelwerkwoorden geeft Sorce alle vervoegingen in steeds meer tijden. Een handig opzoekmiddel dus, om de juiste werkwoordsspelling te vinden.

Tabel om snel werkwoorden op te zoeken

Deel 2 wordt afgesloten met een lange lijst van werkwoorden inclusief vertaling en de groep waar ze bij horen – en dus volgens welk modelwerkwoord ze vervoegd worden. Heel handig, ook dat het nummer van de tabel erbij staat en het ERK-niveau. Zowel voor docenten als studenten een handzaam hulpmiddel. Dit laatste geldt trouwens voor het hele boek: ook taaldocenten zullen met het boek goed uit de voeten kunnen om lessen voor te bereiden.